دو بیماری خاموش سنین بالای 50 سال - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان علایم و شیوه های پیشگیری از بیماری پوکی استخوان و سارکوپنی گفت: این دو اختلال اسکلتی عضلانی عامل بسیاری از مرگ و میرها و ناتوانی ها در سنین بالا هستند و بیماران باید ضمن تشخیص زودهنگام، فرایند درمان خود را برای پیشگیری از عوارض این بیماری ها کامل نمایند.

به گزارش انجمن آقای شرفی، دکتر باقر لاریجانی در سمپوزیم تازه های استئوپروز که در روز گذشته در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار گردید، با اشاره به شیوع بالای پوکی استخوان در افراد بالای 50 سال در ایران و بیان اینکه ژنتیک و تغذیه دو عامل مهم ابتلا به پوکی استخوان در ایران است، گفت: مطالعات ما در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران چندین عامل مستعد نماینده ژنتیکی برای پوکی استخوان در ایران را نشان داده و کمبود ویتامین D مهم ترین عامل تغذیه ای است که می توان در خصوص این بیماری در کشور نام برد.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت به مطالعات اجرا شده در خصوص الگوهای ژنتیکی ابتلا به پوکی استخوان اشاره نمود و گفت: این گروه مطالعات در پژوهشگاه علوم غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز اجرا شده و ارتباط گروه های ژنوتیپی مختلف با پوکی استخوان در جمعیت ایرانی آنالیز شده است.

وی به مطالعاتی که در زمینه کمبود ویتامین D در ایران اجرا شده اشاره و گفت: بیماری پوکی استخوان بار ناتوانی زیادی را به همراه دارد؛ به نحوی که خطر سالانه شکستگی ناشی از پوکی استخوان از خطر بسیاری از بیماری های دیگر فراتر رفته و بروز پوکی استخوان بسیار بیشتر از سکته قلبی، سکته مغزی و سرطان پستان است.

لاریجانی با بیان اینکه با افزایش امید به زندگی در سطح دنیا تعداد افراد سالخورده در هر منطقه جغرافیایی رو به افزایش است، گفت: پیش بینی می گردد که افراد سالخورده دنیا به بیش از 1 میلیارد و 555 میلیون نفر برسند و طبیعتا یکی از معضلات در این جمعیت بحث پوکی استخوان و شکستگی های ناشی از آن است.

وی اضافه نمود: بدون شک این بیماری در این تعداد بالای جمعیت بار مالی بسیار زیادی را به اقتصاد دنیای تحمیل خواهد نمود. همچنین شکستگی های ناشی از پوکی استخوان سال ها زندگی توام با ناتوانی را برای افراد به همراه خواهد داشت؛ به طوری که ناتوانی ناشی از پوکی استخوان بسیار بیشتر از سایر بیماری های غیرواگیر است.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر عنوان نمود: از هر 2 زن بالای 50 سال و از هر 5 مرد بالای 50 سال یک نفر در معرض شکستگی ناشی از پوکی استخوان است و مطالعات نشان داده با وجودی که در سال 2000 حدود 9 میلیون مورد شکستگی بر اثر پوکی استخوان اتفاق افتاده، مداخلات مناسب توانسته به میزان 20 تا 25 درصد این شکستگی ها را کاهش دهد.

وی اضافه نمود: باتوجه به اینکه در بیشتر موارد، ترمیم حجم استخوان کاهش یافته امکان پذیر نیست و عواقبی که شکستگی های ناشی از پوکی استخوان به همراه دارد، شناسایی افراد در معرض خطر بالای شکستگی و انجام مداخلات در این زمینه می تواند برای افراد و جامعه به عنوان یک کل مفید باشد.

لاریجانی به الگوی فرکس برای شناسایی افراد در معرض خطر شکستگی های ناشی از پوکی استخوان اشاره نمود و گفت: لازم است از این ابزار که در کنار عوامل تشدید نماینده خطر، بافت تراکم استخوان را در استخوان ران می سنجد، استفاده گردد.

وی با بیان اینکه استراتژی های ثبت و غربالگری پوکی استخوان در کشور براساس عوامل بالینی و تراکم استخوان طراحی شده، اضافه نمود: غربالگری بیماران در معرض خطر بالای شکستگی شنمایندگی سنگ بنای استراتژی مدیریت پوکی استخوان ایران است و با مراجعه افراد به مراکز و تشخیص بیماری، مداخلات به موقع شامل آموزش بیمار و مداخلات بالینی بلافاصله دنبال می گردد.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت گفت: در این سیستم کلیه داده ها به صورت محلی جمع آوری، ترکیب و ثبت می شوند و پس از ثبت و تجزیه و تحلیل داده ها، مدیریت، آموزش و پیگیری شروع می گردد.

وی اعلام کرد: ثبت ملی شکستگی پوکی استخوان با هدف اصلی تهیه رکورد ملی شکستگی پوکی استخوان طراحی و راه اندازی شده است. در این سیستم کلیه افراد با شیوع قبلی شکستگی پوکی استخوان در بانک اطلاعاتی ثبت می شوند و بیماران در معرض خطر بالای شکستگی پوکی استخوان و هیچگونه سابقه شکستگی توسط کلینیک های سرپایی، بخش های بیمارستان، تنظیمات مراقبت های بهداشتی اولیه روستایی و شهری شناسایی و ثبت می شوند.

لاریجانی گفت: تشخیص پوکی استخوان بر اساس ارزیابی بالینی فاکتورهای خطر به همراه اندازه گیری چگالی مواد معدنی استخوان با اشعه ایکس انجام می گردد. اگرچه چگالی پایین یکی از عوامل خطرشکستگی است، اما برای ارزیابی خطر شکستگی و نظارت بر پاسخ به درمان محدودیت هایی در این فاکتور وجود دارد که ضرورت توسعه فن آوری های جدید برای تشخیص پوکی استخوان را تشدید می نماید.

وی به روش های تشخیصی نوین نظیر نمره T، رادیوگرافی استخوان، QCT، ام آر آی، سونوگرافی تراکم استخوان اشاره نمود و گفت: در تصویربرداری ها نیز ممکن است، تصویربرداری در نقاط مختلف بدن نتایج متفاوتی را نشان دهد و این آنالیز ها علل بیماری را شرح نمی دهند.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر به کاربرد نشانگرهای بیوشیمیایی در تشخیص پوکی استخوان اشاره نمود و گفت: اخیراً، پیشرفت در تکنیک های اندازه گیری منجر به توسعه سنجش تراکم استخوان شده و این روش اطلاعات ارزشمندی را هم برای ارزیابی های بالینی اولیه و هم برای نظارت بر درمان ارائه می دهند.

وی با بیان اینکه اندازه گیری ایزوتوپ کلسیم یک روش جدید و با دقت بالا، غیر تهاجمی و بدون اشعه برای تشخیص پوکی استخوان فراهم شده، گفت: بر خلاف تکنیک های تصویربرداری اندازه گیری نشانگرهای گردش استخوان امکان ارزیابی پویا از بازسازی استخوان را فراهم می نماید. استفاده از پروتئومیکس منجر به کشف نشانگرهای جدید و حساس گردش استخوانی شده است که اطلاعات بی نظیری را برای تشخیص بالینی و درمان بیماران مبتلا به بیماری های استخوانی ارائه می دهند.

لاریجانی با بیان اینکه یک دستگاه الکتروشیمیایی برای غربالگری و تشخیص پوکی استخوان بر اساس داده های پروتئومیکس در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اختراع شده، گفت: این پروژه با مشارکت مرکز علمی در اتریش در دست اعتبارسنجی است.

وی با تشریح پروتکل های درمانی پوکی استخوان گفت: از شیوه هایی که ذکر شد برای تشخیص و پیگیری درمان افراد به صورت ترکیبی استفاده می گردد.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت اعلام کرد: به دلیل خاموش بودن این بیماری کمتر از 25 درصد افراد فرایند درمان خود را کامل می نمایند.

وی سارکوپنی را تخریب توده و قدرت عضلانی تعریف کرد و گفت: این بیماری نیز در سنین بالا ایجاد می گردد و همانند پوکی استخوان زمینه ساز شکستگی های استخوانی و ناتوانی های حرکتی در افراد می گردد. این بیماری نیازمند سنجش توده و قدرت عضلانی و عملکرد فیزیکی فرد است.

بنابر اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، لاریجانی اضافه نمود: شیوع سارکوپنی در مردان مسن تر از 75 سال نسبت به زنان در سن مشابه در ایران بیشتر است و از عوامل موثر در ایجاد این بیماری می توان به سن بالاتر، جنس مذکر، سیگار کشیدن و BMI پایین اشاره نمود.

نایب رییس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به برنامه مشترک برای ارزیابی ریزمغذی ها و متابولیت های مربوط به سارکوپنی گفت: با توجه به فشار مالی و بهداشتی و روانی سنگین که پوکی استخوان به جوامع تحمیل می نماید، باید یک رویکرد جامع ملی در خصوص آن طراحی گردد و از آنجا که پیشگیری از شکستگی پوکی استخوان عناصر مختلفی از جمله اصلاح سبک زندگی، مداخلات رژیم غذایی و مدیریت دارویی را شامل می گردد، اتخاذ یک رویکرد چند رشته ای در برابر آن لازم است.