این نمایشگاه یک طرح حمایتی است - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، بعضی ناشران و کارشناسان حوزه کتاب همیشه به نحوه برگزاری نمایشگاه سالانه کتاب تهران انتقاداتی داشتند اما اردیبهشت سال جاری وقتی شرایط کرونایی، برگزاری این نمایشگاه را لغو کرد، مزایای آن خصوصا برای ناشران خصوصی و کوچک، ملموس تر و جای خالی آن برای خریداران، محسوس تر شد.

حالا اولین نمایشگاه مجازی کتاب کشور بدون آن که بخواهد جایگزین نمایشگاه کتاب تهران باشد، به عنوان یک بازوی حمایتی از ناشران و خریداران وارد شده تا از سازوکارهای نامعقول مانند پرداخت هزینه های مستقیم برای جبران خسارت های کرونا بکاهد و با جریان انداختن گردش اقتصادی طبیعی و ساز و کار خرید و فروش کتاب در چرخ دنده های صنعت نشر، کروناجانی دوباره به آن ببخشد. معاون اقتصاد و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران، بر اساس تجربه 13ساله اش در برگزاری نمایشگاه های کتاب، مدعی است که اتفاقی نو و قابل اعتنا در این نمایشگاه مجازی اتفاق افتاده و می تواند با مشارکت خریداران شتابی پرقدرت در صنعت نشر کم جان این روزها ایجاد کند. گفت وگوی جام جم را با حسین صفری می خوانید.

بعضی نقدها از سوی ناشران نسبت به برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب بر این محور است که هزینه برگزاری این نمایشگاه می توانست به جبران خسارت های کرونا اختصاص یابد. پاسخ شما چیست؟

می دانید که این نمایشگاه، یک طرح حمایتی است و اصلا جایگزین نمایشگاه کتاب تهران محسوب نمی گردد. بر این اساس هزینه ای که درباره نمایشگاه کتاب تهران مطرح می گردد، نه از حیث رقم و نه از حیث منابع ارتباطی با این نمایشگاه ندارد و اصلا قابل مقایسه نیستند.

یعنی ممکن است دو بار برای برگزاری چنین رویدادی هزینه گردد درحالی که همه از محدودیت منابع اقتصادی آگاه هستیم؟

ببینید در شرایط کرونایی برگزاری نمایشگاه تهران مانند همه کشورهای دیگر لغو شد. جای این لغو شدن و ضررهایی ناشی از آن را با طرح های حمایتی از کتابفروشان پر نموده اند که ما هم طرح های فصلی بهارانه، تابستانه و غیره را پیش بینی کردیم. در مورد ناشران هم باید چنین حمایت هایی اتفاق می افتاد؛ چرا که ناشران در اردیبهشت هر سال یک نقدینگی به دست می آوردند که سال جاری میسر نشد. بنابراین نمایشگاه در قالب طرح حمایتی از ناشران با هزینه بسیار اندک برگزار شده است.

هزینه ها را در مقایسه با نمایشگاه کتاب سالانه چطور کاهش داده اید؟

ما در نمایشگاه کتاب تهران بیش از 900 نفر نیرو داشتیم درحالی که در این نمایشگاه، کار دارد با نزدیک 50نفر نیرو برگزار می گردد. در نمایشگاه کتاب، ما هزینه اجاره محل را داشتیم که عدد بزرگی بود و اینجا آن را نداریم. از سوی دیگر با اداره پست توافق هایی نموده ایم از جمله ناشرانی که فاکتورهایی زیر 50 هزار تومان بفرستند، هزینه پست برایشان رایگان است یعنی از ناشر هزینه ای بابت پست گرفته نمی گردد. از طرفی از مردم هم هزینه ای بابت پست گرفته نمی گردد. برای بسته های تا دو کیلوگرم هم ناشران فقط 5000 تومان هزینه می دهند و برای بالاتر از آن هم تخفیف 25درصدی پیش بینی شده است. در واقع با این توافق ها هزینه های جانبی را هم برای ناشران و خریداران کاهش داده ایم.

تازه همه این موارد به کنار، این تصور که بودجه سنگینی وجود داشته که می توانسته به ناشران اختصاص یابد کلا تصور درستی نیست و چنین بودجه ای وجود نداشته که حالا درباره توزیع آن صحبت کنیم.

حضور در نمایشگاه چه مزایایی برای ناشر دارد که فروش مجازی مستقل خودش نمی توانست برای او داشته باشد؟

در اولین گام، این نمایشگاه به دانشجویان، طلاب و اهل قلم برای خرید کتاب یارانه ای می دهد که طبیعتا آنان را به خرید از ناشران ترغیب می نماید. اتفاقی که ناشران به طور مستقل نمی توانستند رقم بزنند. جمعا این یارانه نزدیک به 15میلیارد تومان است. موضوع بعدی هزینه های پست است که ما بخشی را به وسیله توافق های صورت گرفته و بخشی دیگر را از منابع خودمان پرداخت نموده ایم که باز هم مستقلا در دسترس ناشران نبود. موضوع مهم و مغفول سوم این که بیشتر ناشران اصلا سیستم مستقل فروش مجازی ندارند و می توانند عناوین خود را به دست خریداران برسانند و تنها به وسیله عضویت در این سامانه این امکان را کسب نموده اند. موضوع چهارم این که مانند هر نمایشگاه دیگری، همه ناشران در رسته های مختلف آموزشی، عمومی، کودک و دانشگاهی در کنار هم هستند و این مساله به خودی خود برای مخاطب مزیت و عامل جذابیت محسوب می گردد. علاوه بر این که ناشرانی که از سال 96 به بعد -تاکید می کنم- حتی یک عنوان کتاب منتشر نموده باشند، می تواند در این رویداد شرکت کند و از مزایای آن بهره ببرد. موضوع پنجم هم سراسری بودن این نمایشگاه در کل کشور است که باعث می گردد یک ناشر یا خریدار شهرستانی ضمن برخورداری از تخفیف های ارسال پستی، از همه عناوین سایر بخش های کشور هم آگاه گردد. اینها مزایایی است که واقعا برای ناشران بدون برگزاری این نمایشگاه مجازی در دسترس نیست.

با توجه به برگزار نشدن نمایشگاه کتاب پارسال، بازه زمانی لازم برای طراحی یک پلتفرم قوی را که جوابگوی حضور این تعداد ناشر و خریدار باشد، داشتید؟

از شهریورماه گذشته که لغو برگزاری نمایشگاه قطعی شد، طرح را به صورت جدی پیگیری کردیم. البته خانه کتاب پیش از این شرایط هم در این زمینه فعالیت هایی داشته و طرح هایی را برای ساخت یک پلتفرم وسیع برای فروش (البته نه لزوما تحت عنوان نمایشگاه مجازی) مورد آنالیز قرار داده بود. چهار مدل طرح آنالیز شد که یکی بر اساس ثبت سفارش بود، دیگری مبتنی بر یک انبار مشترک با حضور خود ناشران بود و چند مدل دیگر که نهایتا جمع بندی به همراه خود ناشران بر این بهینه ترین شکل نهاده شد که هم مشارکت آنها زیاد باشد و هم آن امکانات لجستیک گسترده و پرهزینه تحمیل نگردد که اکنون به وسیله سایت در دسترس است.

برنامه های جانبی نمایشگاه مانند نشست ها هم در این نمایشگاه مجازی برگزار می شوند؟

ما 20نشست آفلاین و 10نشست آنلاین در حوزه بین المللی و 30نشست فرهنگی داخلی داریم که جمعا نزدیک به 60نشست پیش بینیی شده و همگی در همان سامانه قابل شرکت هستند.

بخش فروش و نمایش بین المللی چگونه است و چند ناشر حضور دارند؟

از 24کشور، 140ناشر با1500عنوان کتاب در حوزه بین الملل و رایت سنتر نمایش داده می گردد. اما در حوزه فروش هم کتاب هایی بوده اند که در واقع برای نمایشگاه کتاب آمده بودند، نزدیک به 180هزار عنوان کتاب آمده که در دو بخش عربی و لاتین در فروشگاه، عرضه شده اند. اینها هم 50درصد تخفیف دارد که 30درصد را خود ناشران متقبل شده و 20درصد با یارانه معاونت فرهنگی پرداخت شده و البته این اجازه را هم داده ایم که 20درصد دیگر هم ناشران این بخش تخفیف قائل شوند.

شرایط اطلاع رسانی به نظر خودتان مناسب بوده است؟ فاصله اعلام خبر و برگزاری نمایشگاه طوری بوده که حتی رسانه ها هم فرصت پوشش نداشتند و به نظر می رسد مردم آگاه نیستند.

ما دو نشست خبری گذاشتیم. البته ایین انتقاد تاحدودی وارد است اما ما هم مشکلاتی داشتیم از این قبیل که برای برگزاری این نمایشگاه باید با تعدادی از نهادها هماهنگی می کردیم. مانند پست که نقش آن بسیار کلیدی بود، بانک های عامل و سامانه ثبت احوال که همگی باید به این سامانه وصل می شدند و هر کدام هم شرایط خاص خودشان را داشتند و هرگونه اعلام زودهنگام می توانست منجر به تغییراتی در توافقات با آنها گردد. بخشی از تاخیر در اطلاع رسانی به این بازمی گشت اما بالاخره کوشش کردیم در این فرصت با بیش از 20 اطلاعیه در حوزه های مختلف برای خریداران و ناشران، کار اطلاع رسانی را انجام دهیم.

از ظرفیت تلویزیون چقدر استفاده کردید؟

مکاتبات با صداوسیما هم صورت گرفته و ما بسیار مشتاقیم تلویزیون هم پای کار بیاید و یاری کند. البته رادیو بسیار همکاری نموده است تا همین الان هم و سیما هم ان شاءا... خصوصا بعد از درخواست امروز وزیر محترم ارشاد مبنی بر مددرسانی تلویزیون در این حوزه، در بخش اطلاع رسانی یاری خواهدکرد. واقعا کار نو و بزرگی در این حوزه صورت گرفته است. ما مدام در حال رصد نمایشگاه های دیگر دنیا هستیم و واقعا هیچ کدام شان پیوست فروش ندارند و همگی رویکرد نمایشگاهی دارند. این نمایشگاه اتفاق بزرگی است که با حمایت همه بخش ها می تواند به جبران فروش ناشران یاری کند.

منبع: فاطمه ترکاشوند-ادبیات و هنر/ روزنامه انجمن آقای شرفی