کمال مطلوب یا ایده آل های ایرانی، مطبوعات پس از جنگ جهانی از جامعه ایده ال ایرانیان چه نوشتند؟ - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، انتشارات دنیا کتاب چاپ دوم کمال مطلوب یا ایده آل های ایرانی (تیر - آبان 1302) پژوهش رضا آذری شهرضایی را به چاپ رساند. در این کتاب با تکیه بر مطبوعات از جمله روزنامه شفق سرخ بعد از جنگ دنیای اول به این موضوع پرداخته شد که چه ایرانی مطلوب ایرانیان است؟ و چه راه هایی برای رسیدن به این کمال مطلوب وجود دارد؟

ده ها سال سعی و کوشش ایرانیان برای پشت سرگذاشتن یک دوره طولانی از افول و فروپاشی و نفوذ فزآینده قدرت های خارجی به نهضت مشروطیت منجر شد؛ نهضتی که اگرچه با توفیق ملت در تصویب یک قانون اساسی و تشکیل یک مجلس شورای ملی به یک پیروزی اساسی انجامید، اما این پیروزی در زمانی حاصل شد که به علت کاهش بیش از پیش توان و اقتدار دولت از یک سو و فرادستی فزآینده قدرت های خارجی از سوی دیگر، تحقق بسیاری از خواسته های نهضت، دشوارتر از پیش شده بود. در چنین فضایی، روزنامه شفق سرخ به مدیریت علی دشتی پرسش هایی را بیان کرد و از صاحب نظران و خوانندگان نظر خواست: ایده آل ما چیست؟ چه می خواهیم؟ چه باید بخواهیم؟ به چه طریق و از چه راه و از کی باید بخواهیم؟ در این کتاب 19 پاسخ منتشرشده در روزنامه شفق سرخ به این پرسش ها، آورده شده است.

در سطوری از مقدمه کتاب آمده است: پیشامد جنگ اول دنیای و توسعه دامنه آن به خاک ایران عرصه را چنان تنگ کرد که برای مدتی، تا انتها گرفتن جنگ، دغدغه خاطر اصلی ایرانیان بیشتر به اعاده استقلال و حفظ تمامیت کشور معطوف شد تا مسائلی ثانوی چون اصلاحات، تنها در پی سرانجام جنگ و از میان رفتن امپراتوری روسیه، اول بدخواه ایران، و از رمق افتادن دیگر قدرت های مداخله گر بود که با اعاده استقلال بار دیگر امکان رسیدگی مجدد به خواسته های اصلی و اولیه مشروطیت میسر شد.

در این مرحله به گونه ای که حتی از یکی از نخستین کوشش های ایرانیان در این جهت آشکار است از جمله سندی چون اصول مصوب جمعی از ایرانیان برلن جهت اصلاح و ترقی مملکت به تاریخ رجب 1336ه.ق که در ادامه به قسمت هایی از آن اشاره خواهد شد- درباره اهم این خواسته ها اختلاف نظری وجود نداشت. همگی اذعان داشتند که عمده مجاهدات اولیه دولت باید صرف تشکیل قوای نظام و ... ترتیب مالیه... گردد و آن گاه مواردی چون الغای امتیازات و تخصیصات حقوقی اتباع خارجه، تجدید سازمان عدلیه ایران... موافق اصول معمول دول متمدنه ... و ... ابطال کلیه معاهدات و قراردادها و امتیارات و تعرفه ها که مخالف ممضر به استقلال سیاسی و مالی و تمامیت ملکی ایران است...

در حالی که در مراحل بعد جزئیات دیگری نیز چون تجدیدنظر در تعرفه های گمرکی یا ضرورت احداث خط آهن بر لیست هایی از آن دست افزوده می شد یا در باب اولویت یا عدم اولویت این یا آن بخش از خواسته ها مانند تقدم قشون بر معارف یا بالعکس یا جایگاه اقتصاد در این معادلات مباحثی مطرح می شد اما درباره چارچوب کلی نیازهای مبرم کشور اختلاف نظری وجود نداشت. اختلاف نظر از جایی شروع شد که با سرانجام جنگ دنیای و طولانی شدن فرایند تحقق این خواسته ها، در میان بخش های فزاینده ای از نیروهای سیاسی این تصور شکل گرفت که یک جای کار لنگ است...

انتشارات دنیا کتاب چاپ دوم کمال مطلوب یا ایده آل های ایرانی (تیر - آبان 1302) پژوهش رضا آذری شهرضایی را در 260 صفحه به بهای 160 هزار تومان به چاپ رساند.