تحریم های تسلیحاتی؛ طرح ایران چیست؟ - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، تهران در واکنش به کوشش های مصرانه کاخ سفید برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران اقداماتی انجام داده که می توان آن ها را به چند مرحله تقسیم کرد.

به گزارش انجمن آقای شرفی، در آستانه سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از برجام، تنش ها میان تهران و واشنگتن بر سر برطرف یا تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بالا گرفته است. دولت آمریکا در حالی برای تمدید این تحریم ها کوشش می نماید که تحریم های یادشده باید طبق مفاد برجام برطرف شوند. آمریکا چند سال پیش از برجام خارج شده و تمام تحریم های خود را علیه ایران بازگردانده است. با این حال، طرحی حقوقی تهیه نموده که بر مبنای آن آمریکا ممکن است تحریم های تسلیحاتی را تمدید کند.

طرح مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران متضمن دو بخش است. در بخش اول آمریکا، قطعنامه ای با موضوع تمدید تحریم های تسلیحاتی تهیه و به شورای امنیت ارائه می دهد. متن پیش نویس این قطعنامه تدوین شده و حتی به اطلاع اروپایی ها و بعضی کشور های منطقه ای رسیده است. مقامات آمریکایی پیش بینی می نمایند این قطعنامه از سوی روسیه وتو گردد. همچنین، چین به طور علنی یا غیرعلنی با آن مخالفت خواهد نمود. از این رو، وزارت خارجه آمریکا در بخش دوم طرح خود، استدلالی برای ادعای عضویت در برجام آماده نموده است. این وزارتخانه، به یاری وکلای خود، استدلالی حقوقی تدوین نموده که بر مبنای آن آمریکا با هدف فعال سازی مکانیسم ماشه در برجام، ادعا خواهد نمود که هنوز یکی از مشارکت نمایندگان در برجام است.

دولت آمریکا با جدیت طرح خود را دنبال می نماید و در این امر از حمایت فراحزبی برخوردار است. روز دوشنبه، 384 تن از نمایندگان مجلس آمریکا در نامه ای به پمپئو، از وزارت خارجه آمریکا خواستند که برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران اقدام کند. این نامه، توسط بیشتر نمایندگان جمهوریخواه و دمکرات امضا شده است. بر همین اساس می توان گفت که ایده تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران، فقط متعلق به دونالد ترامپ یا پمپئو نیست. بلکه از حمایت کل هیئت حاکمه آمریکا برخوردار است.

برنامه ایران برای مقابله با طرح آمریکا

ایران به این طرح واکنش نشان داده و آن را محکوم نموده است. اظهارات مقامات و دیپلمات های ایران نشان می دهد که بحث تحریم های تسلیحاتی را بسیار جدی گرفته اند. سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در پاسخ به سوالی درباره طرح آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی و اینکه اگر پرونده ایران به شورای امنیت برود، پاسخ ایران چه خواهد بود، گفت: امیدواریم کار به آنجا ها نکشد و احساس می کنیم شاید نکشد، ولی اگر به فرض محال رخ دهد، پاسخ جمهوری اسلامی ایران به این اقدام و حرکت، مقتضی و قاطع خواهد بود.

اما این پاسخ چه خواهد بود؟ موسوی از ارائه جزئیاتی در این زمینه خودداری کرد و گفت: اجازه دهید در اگر ننشینیم و ببینیم شرایط به چه سمتی می رود. اگر رخ داد شاهد خواهید بود که ایران چه پاسخی خواهد داد.

با این حال، از مجموع اظهارات مقامات و دیپلمات های ایران می توان فعلا دو مرحله از طرح این کشور را شناسایی کرد، اما به احتمال زیاد واکنش ایران به این دو مرحله محدود نخواهد بود.

بیشتر بخوانید:

برجام در خط خاتمه؛ پشت پرده چه خبر است؟

سمت و سوی مناسبات ایران و آمریکا در سال 1399

سه گزینه اروپا در برجام

مرحله اول شامل رایزنی با سایر اعضای برجام و آنالیز زمینه های حقوقی طرح آمریکاست. این مرحله هم اکنون در جریان است. اندکی بعد از انتشار جزئیات طرح برجامی آمریکا، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، با همتای روسی اش، سرگئی لاوروف، در این خصوص مصاحبه هایی انجام داد. وزارت خارجه در بیانیه ای، با بیان اینکه طرح تازه آمریکا متوهمانه است، خاطرنشان کرد ظریف و لاوروف، درباره این طرح رایزنی و آن را مردود و غیر عملی ارزیابی کردند.

مقامات روسیه ارزیابی مشابهی از این طرح دارند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان های بین المللی در وین، به تازگی در توئیتی کوشش های آمریکا برای بازگرداندن تحریم های تسلیحاتی به وسیله فعال سازی مکانیسم ماشه را یک شوخی زشت دانست.

مرحله اول کوشش های ایران برای مقابله با طرح برجامی آمریکا، متضمن رایزنی و مصاحبه با سایر طرف های برجام با هدف حفظ این توافق و جلوگیری از تمدید تحریم های تسلیحاتی است. این رایزنی ها بیشتر متوجه روسیه و تا اندازه ای چین است. اما ظاهرا، اروپا از همان اول، خودش را از این بحث کنار کشیده و به نحو مبهمی از آمریکا جانبداری نموده است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اخیرا گفته است که آمریکا عضو برجام نیست، ولی می تواند به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل خواهان تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران گردد.

با این حال، بورل مشخص ننموده است که آمریکا از چه طریقی می تواند خواهان تمدید تحریم های ایران گردد؛ آیا آمریکا می تواند صرفا به وسیله ارائه یک قطعنامه جدید خواهان تمدید تحریم ها گردد یا اینکه آمریکا می تواند به عنوان عضو شورای امنیت و قطعنامه 2231 این کار را انجام دهد؟ اگر آمریکا از هر کدام از این روش ها استفاده کرد اروپا چه موضعی خواهد داشت؟ بورل با بیان اینکه در متن قطعنامه 2231 تصریح شده که تحریم های تسلیحاتی ایران پنج سال بعد از روز اجرای برجام برطرف خواهند شد، مدعی شد هر کدام از اعضای شورای امنیت می توانند به این شورا مراجعه نموده و خواهان رویه دیگری شوند. بورل در اظهاراتی مبهم افزود: بعد از آن باید ببینیم شورای امنیت چه تصمیمی خواهد گرفت.

ظاهرا بر اساس همین ابهامات، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، چند روز پیش در توئیتی به اروپا هشدار داد. او نوشت اروپا باید مشخص کند که کدام سو ایستاده است: حفظ آبرو و تقویت چندجانبه گرایی یا پذیریش مجدد تحقیر و یاری به یکجانبه گرایی

سرنوشت برجام به برطرف یا تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران گره خورده است.

به هر حال، ایران رایزنی با اعضای برجام را ادامه می دهد. موسوی با تاکید بر ادامه این رایزنی ها، گفته آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران پیروز نخواهد بود. اما اگر این رایزنی ها به نتیجه نرسد یا اینکه آمریکا ادعای عضویت در برجام یا قطعنامه 2231 را با جدیت مطرح کند، مرحله دوم برنامه ایران برای مقابله با طرح برجامی آمریکا، خواه ناخواه فرا می رسد. مرحله ای که به گفته شمخانی، شامل مرگ ابدی برجام خواهد بود. شمخانی توئیت کرد: پیکر کم جان برجام با دور زدن قطعنامه 2231 و تداوم غیرقانونی تحریم تسلیحاتی ایران به مرگ ابدی خواهد رفت.

اما مرگ برجام تازه شروع راه است. در صورتی که آمریکا پیروز به تمدید تحریم تسلیحاتی یا فعال سازی مکانیسم ماشه گردد، روابط ایران و آمریکا در یک برهه بسیار حساس وارد مرحله جدیدی خواهد بود. طبق مفاد برجام، موعد برطرف تحریم های تسلیحاتی ایران حدودا یک هفته قبل انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فرا می رسد. چنانچه برجام یک هفته قبل از انتخابات آمریکا فروبپاشد، ایران چه تصمیمی خواهد گرفت؟

به این زودی نمی توان به این پرسش پاسخ داد. احتمالا، ایران قبل از هرگونه تصمیم گیری یک هفته دیگر صبر کند و سپس تصمیماتی بگیرد. هیچ احتمالی بعید نخواهد بود. از یک سو، ایران ممکن است از ان پی تی خارج گردد و در همکاری با آژانس تجدید نظر کند و از سوی دیگر، این احتمال وجود دارد که متناسب با شرایط سیاسی جدید آمریکا بعد از انتخابات، ایران ابتکار دیپلماتیک جدیدی برای حل و فصل مسائل به وسیله مصاحبه ها شروع کند. به هر حال، باید منتظر ماند و دید که آیا برجام از پیچ تند تحریم های تسلیحاتی جان سالم به در می برد یا اینکه به طور کامل نابود خواهد شد.