تل چگاسفلی یک ثروت ملی است - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان شناسی تل چگاسفلی را یک ثروت ملی دانست و توضیح داد: اگر فرصت هایی که آثار باستانی به طور بالقوه دارند به بالفعل در نیاید، کاوش های باستان شناسی در درجه اول به بافت های باستانی آسیب رسانده و ثمره قابل توجهی جز انتشار مقالات یا کتب در بر نخواهد داشت اما، صرف نظر از باستان شناسی سنتی، امروزه باستان شناسی ید طولایی در توسعه فرهنگی و اقتصادی مناطق دارد.

به گزارش انجمن آقای شرفی به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، عباس مقدم عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان شناسی و سرپرست پروژه پیش از تاریخی زهره این مطلب را در نشست تخصصی پژوهشکده باستان شناسی بیان کرد.

او با اشاره به پیشینه پژوهش ها و اجرای برنامه میدانی مشخص عرصه و پیشنهاد حریم تل چگاسفلی در اردیبهشت سال 1394 این برنامه را فرصتی برای ارزیابی به دقت این محوطه دانست و توضیح داد: اِعمال روش های مختلف میدانی اعم از باستان شناسی لندسکیپ و بکارگیری تکنیک های مدرنی چون ژئومغناطیس و نیز مستند سازی دقیق از وضع موجود محوطه و پیرامونش این امکان را به ما داد که فهم خوبی از تل چگاسفلی به دست آوریم.

او در ادامه با اشاره به مشاهدات همزمان از استخوان انسانی و سفالی در بخش هایی از اراضی کشاورزی منطقه از سوی اهالی که همزمان با بازه زمانی استقرار در تل چگا سفلی بوده است توضیح داد: باستان شناسان دهه ها منتظر این کشف بودند.

به گفته این باستان شناس، پس از کشف گورستان متعلق به اواخر هزاره پنجم شوش در سالهای 1906 تا 1908 میلادی و گورستان های هکلان و دمگر پرچینه در ارتفاعات ایلام در اوایل دهه 1970 میلادی که هر دو گورستان از جمله قدیمی ترین گورستان های کشف شده ایران هستند، هیچ گزارشی از گورستانی باستانی با این قدمت در دست نبود.

او با بیان اینکه مهمترین کشف گروه باستان شناسی در طی برنامه میدانی مشخص عرصه و حریم شناسایی گورستانی بود که ظاهرا در بخش های جنوبی محوطه قرار داشت گفت: برای ارزیابی بهتر گورستان، آنالیز های دقیق تری صورت گرفت و با استفاده از ژئومغناطیس دریافتیم که پراکندگی گورهای گورستان به طرز خارق العاده ای زیاد است.

او در ادامه با بیان اینکه پس از اتمام مطالعات میدانی مشخص عرصه و حریم برنامه ای پنج ساله تنظیم و به همراه گزارشی مفصل از کشفیات این محوطه و تأکید بر اهمیت آن در نزدیکی اش به خلیج فارس و گورستانی عظیمی که در خود جای داده به ریاست وقت پژوهشگاه ارایه و با تصویب طرح بلند مدت پروژه پیش از تاریخی زهره در نهمین جلسه شورای پژوهشی پژوهشگاه این پروژه وارد مرحله اجرای برنامه شد اضافه کرد: پس از تصویب پروژه پیش از تاریخی زهره، اولین سری از فعالیت های میدانی در بخش گورستان تل چگاسفلی در زمستان 1394 انجام شد.

عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی با بیان اینکه با استفاده از تکنولوژی ژئومغناطیس سه کارگاه در بخش آبکند جنوب غربی محوطه ایجاد شد توضیح داد: پس از دو ماه کاوش، مجموعا هشت گور کاوش شد و دستاورد های مهمی از جمله، الگوی تدفین مردگان، ساختمان متنوع گورها، اشیاء متنوع و فراوانی فلز مس در بین آن ها و بسیاری از ویژگی های اندامی مردگان به دست آمد.

او اضافه کرد: به منظور درک ساختار های معماری محوطه تل چگاسفلی و براساس مطالعات ژئومغناطیس صورت گرفته، دو کارگاه در پشته شرقی محوطه ایجاد شد و به رغم دستاورد های مهم شامل شناسایی واحد های منسجم معماری مربوط به اواسط و اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد، کاوش های این فصل با مداخله اهالی منطقه که در صدد کسب مجوز گاز رسانی به روستای چگاسفلی بودند ناتمام ماند.

حفاظت در حین و پس از کاوش

او مهمترین هدف پروژه پیش از تاریخی زهره را حفظ میراث فرهنگی منطقه دانست و توضیح داد: وظیفه اصلی ما حفاظت از میراثی است که طی هزاران سال برجای مانده است ،برای این منظور، معتقدیم که معرفی درست و بهینه میراث چگاسفلی خود یک نوع حفاظت است.

او تأکید کرد:طی کاوش های صورت گرفته، همواره حفاظت حین کاوش مد نظر بوده و به رغم تنگناها همواره امر حفاظت به نحو احسن صورت گرفته است.

مقدم با بیان اینکه کیفیت نگهداری یافته های کاوش، حفاظت از کارگاه های کاوش، حفاظت حین کاوش و نهایتا، حفاظت و مرمت پس از کاوش همواره مد نظر قرار گرفته توضیح داد: همکاران ما در موزه ملی بیش از هشت ماه تمامی یافته های به دست آمده از کاوش در گورستان تل چگاسفلی را به نحو احسن تثبیت و مرمت کردند.

به گفته این باستان شناس، علاوه بر آن، پروژه پیش از تاریخی زهره بر خود وظیفه می داند تا از عرصه و حریم مصوب و ابلاغ شده نهایت مراقبت را به عمل آوردودر همین راستا و برای حفاظت بهینه تر، در امسال تل چگاسفلی در زمره یکی از پایگاه های ملی میراث فرهنگی قرار گرفته است.

او با بیان اینکه طی کاوش های سال 1394 در بخش گورستان تل چگاسفلی، بیش از 4200 نفر شامل دانش آموزان مدارس، اهالی و مسئولین منطقه از کارگاه های کاوش بازدید کردند گفت: علاوه بر آن، طی دو سمینار اولی در دانشگاه برلین آلمان و دوتای دیگر در موزه ملی ایران دستاورد های کاوش در تل چگاسفلی برای پژوهشگران و دوستداران میراث فرهنگی ارائه و سه نمایشگاه از یافته های ارزشمند تل چگا سفلی برگزار گردید.

چشم انداز آینده

مقدم تل چگاسفلی را یک ثروت ملی دانست و توضیح داد: باستان شناسی سنتی کاری به بهره گیری از ثروت هایی اینچنینی برای توسعه فرهنگی و اقتصادی مناطقی که این آثار در آن مناطق قرار دارند نداشته و صرفا پی گیر پرسش ها و مسائل تاریخی خود با استفاده از فرصت هایی که کاوش ها یا آنالیز های باستان شناسی در اختیار می گذاشت بود.

او تأکید کرد: با توجه به این رویکرد انگاره آسیب رسان بودن مطالعات باستان شناسی درست است.

او گفت: به عبارت دیگر اگر فرصت هایی که آثار باستانی به طور بالقوه دارند به بالفعل در نیاید، کاوش های باستان شناسی در درجه اول به بافت های باستانی آسیب رسانده و ثمره قابل توجهی جز انتشار مقالات یا کتب در بر نخواهد داشت ، اما صرف نظر از باستان شناسی سنتی، امروزه باستان شناسی ید طولایی در توسعة فرهنگی و اقتصادی مناطق دارد.

مقدم نمونه عینی چنین رویکرد نوینی را پروژه موفق چتل هویوک در دشت قونیه ترکیه دانست و توضیح داد: تا پیش از آغاز پروژه تحقیقاتی به رهبری یان هادر در آن محوطه، مردم منطقه از خاک آن محوطه برای بهره دهی به زمین های کشاورزی شان استفاده می کردند و به عبارت دیگر، وجود آن محوطه را لکه ای مزاحم در اراضی کشاورزی خود می پنداشتند اما با رویکرد موفقی که آن پروژه در دشت قونیه به کار گرفت، امروزه پس از گذشت بیست سال از آغاز پروژه، زندگی بیشتر اهالی منطقة قونیه با چتل هویوک گره خورده و خود مردم بیش از هر ارگان و نهاد دولتی و رسمی در صدد حفظ محوطه برآمده اند.

این باستان شناس تأکید کرد: تل چگاسفلی و دشت زیدون به طور اخص و شهرستان بهبهان و کرانه های خلیج فارسی که فاصله چندانی با چگاسفلی ندارد بطور اعم قابلیت های بی بدیلی در توسعه اقتصادی و فرهنگی منطقه دارد،برای این منظور طرح های مفصلی برای تداوم پژوهش های باستان شناسی و ایجاد زمینه های ملموس برای بهره گیری از این ثروت عظیم در دستور کار قرار گرفته و طی جلسات متعددی به مسئولین طراز اول استانی ارائه شده است.

او در انتها ابراز امیدواری کرد: با یاری اهالی منطقه و مسئولین موثراستانی به زودی برنامه های ما جامه عمل بپوشد و در نهایت میراث بی نظیر تل چگاسفلی در آینده ای نه چندان دور در زمره یکی از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی قرار گیرد.

محوطه باستانی تل چگاسفلی از وسیع ترین محوطه های پیش از تاریخی خوزستان ،در دشت زیدون (زهره) و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره قرار گرفته است.