خطرهایی که از بسترخشک دریاچه ارومیه برمی خیزد ، طوفان نمک در کمین پنج استان - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، دریاچه ارومیه احیا نشود، باد لایه ای از نمک را بیشتر بر سکونتگاه های کرانه غربی حوزه آبریز دریاچه فرو خواهد نشاند و شهرها و روستاهای خالی از سکنه، تصویر خیالی از روزگار پررونق بازارهای تبریز، باغشهر اسکو، دامنه های سرسبز سهند و... ایجاد خواهد نمود.

به گزارش انجمن آقای شرفی، متخصصان پیش بینی می نمایند با خشک شدن دریاچه ارومیه در برترین حالت، حدود 6میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه مجبور به ترک منطقه خواهند شد. آنها هم که می مانند با بیماری های قلبی، ریوی، چشم و انواع سرطان ها دست وپنچه نرم خواهند کرد.

این دریاچه مجبور به احیا شدن است

عیسی کلانتری، دبیر پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه که خود سال ها مسئولیت احیای این دریاچه را برعهده داشت، چندی پیش گفته بود این دریاچه مجبور به احیا شدن است. حاکمیت و دولت هم نمی تواند آن را خشک کند، حتی اگر کشاورزی از بین برود؛ چون 13میلیارد تن نمک در بستر آن خوابیده است؛ اگر این بستر نمکی بدون پوشش گردد، چندین میلیون نفر ازجمله ساکنان شهر تبریز باید تخلیه شوند. مهاجرین ما در کل زمان جنگ به یک میلیون نفر نمی رسیدند که آن همه مشکل برای کشور آفرید.

حالا می گردد شهر تبریز را زیر غبار نمکی رها کرد؟ اگر دریاچه آب نداشته باشد، زمستان حداقل 3 تا 4درجه سردتر و تابستان 3 تا 4درجه گرم تر است. این 8-7 درجه اختلاف دما تمام اکولوژی منطقه را بهم می ریزد. در غبار نمکی که سال93 ایجاد شد، زنبور عسل در آذربایجان شرقی راستا خود را گم کرد. جایی که زنبور عسل 8-7 سال وجود نداشته باشد، کشاورزی منطقه ریشه کن می گردد. چون مسائل اکولوژیک پیوسته به هم است.

فارغ از راهکار های منطقی و پایدار احیای دریاچه ارومیه باید گفت احیا نشدن دریاچه ارومیه، امنیت زیستی چندین میلیون ساکن اطراف آن را از بین می برد. آنچنان که ساکنان حاشیه دریاچه آرال امنیت زیستی خود را 2 دهه قبل از دست دادند.

براساس تحقیقی که در نشریه پیشگیری از سرطان آسیا- اقیانوسیه تحت عنوان افزایش بروز سرطان های بدخیم در 3 منطقه محروم از نظر زیست محیطی منتشر شده است، در 3 منطقه ای که با عناوین منطقه فاجعه زیست محیطی، منطقه بحران زیست محیطی و منطقه شرایط بحرانی شناخته می گردد، میانگین سالانه مقدار ابتلا به سرطان در جمعیت بزرگسال 1.5 برابر بیشتر از منطقه کنترل در این تحقیق است. در هر 3 منطقه دریای آرال و بعلاوه در منطقه ژانارکینسکی، سرطان های اصلی در جمعیت بزرگسال شامل مری، معده، نای، ریه، کبد صفرا و پستان بود. به طور خاص مقدار افزایش سرطان ها در منطقه فاجعه اکولوژیکی 57.2 درصد، در منطقه بحران زیست محیطی 61.9 درصد و در منطقه شرایط بحرانی 16.9 درصد بیشتر از منطقه کنترل در این تحقیق بود. میانگین بلندمدت سالانه در سرطان های مغز و سیستم عصبی مرکزی، سرطان استخوان و غضروف مفصلی و سرطان تیروئید نیز به طور قابل توجهی از میانگین گروه کنترل فراتر بود.

در دهه 1960، اتحاد جماهیر شوروی پروژه بزرگ انحراف آب را در دشت های خشک قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان انجام داد. 2 رودخانه اصلی منطقه که از ذوب برف و بارش در کوه های دور تغذیه می شدند، برای تبدیل بیابان به مزارع پنبه و سایر محصولات منحرف شدند. قبل از این پروژه، رودخانه های سیردریا (سیحون) و آمودریا (جیحون) در پایین ترین قسمت حوضه آبریز دریاچه آرال که زمانی چهارمین دریاچه بزرگ دنیا بود را می ساختند.

اگرچه آب رودهای سیحون و جیحون، کویر را شکوفا کرد، اما دریای آرال را ویران کرد. با خشک شدن دریاچه آرال، جوامع و شیلات که به آن وابسته بودند از بین رفتند. آب شور به طور فزاینده ای با کود و آفت کش ها آلوده شد و توفان ریزگردها از بستر دریاچه در معرض آلودگی، آلوده به مواد شیمیایی کشاورزی به یک خطر برای سلامت عمومی تبدیل شد. این همان بلایی است که در سال های اخیر دامان حوضه آبریز دریاچه ارومیه را نیز گرفته است. توسعه کشاورزی غیرپایدار به قیمت از بین رفتن دریاچه ارومیه تمام شده است.

مهاجران جمعی در راهند

علیرضا شریعت، مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه معتقد است براساس گزارش های مطالعات انجام شده به وسیله دانشگاه های علوم پزشکی تبریز و ارومیه که در همان ابتدای آغاز فعالیت ستاد صورت گرفت، ذرات موجود در ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه حاوی ترکیبات کلسیم، آهن، آلومینیوم و منیزیم هستند.

او که دبیر فدراسیون آب ایران نیز هست با اشاره به نتایج یک پیمایش به ایسنا شرح داد: نتایج پیمایش آماری که در ستاد احیای دریاچه ارومیه و با همکاری پلیس راه منطقه انجام گرفت، نشان داد پرآبی دریاچه ارومیه باعث کاهش زیاد تصادفات رانندگی در راستا جاده حاشیه دریاچه ارومیه و حتی کاهش دعواهای خیابانی در شهر ارومیه شده است و این فرایند هنگام خشک شدن دریاچه ارومیه، به طور کامل برعکس شده است. این موضوع نشان می دهد که آب یک پدیده چندوجهی است که علاوه بر جنبه های مالی، بهداشت و سلامت و... وجه بهداشت روانی هم دارد.

به گفته او توفان نمک علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن استان های همجوار دریاچه ارومیه، تا هزاران کیلومتر دورتر یعنی تا شمال شرق ایران را هم تحت تأثیر قرار می دهد و گستره آن به استان های تهران، قم، خراسان شمالی، خراسان رضوی و سمنان هم می رسد و در برترین حالت حدود 6میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه را مجبور به ترک منطقه خواهد نمود. روح الله متفکرآزاد، نماینده مردم آذرشهر، اسکو و تبریز نیز در صحن علنی مجلس اعلام نموده است: اگر امروز تکان نخوریم، ستاد احیای دریاچه ارومیه که اکنون تبدیل به ستاد نجات شده، تبدیل به ستاد تدفین خواهد شد.

آن طور که این نماینده مجلس در صحن علنی تأکید نموده است: با افزایش شوری(EC) خاک در وهله اول گیاهان حساس به شوری و نسبتا مقاوم و سپس همه گیاهان مقاوم به شوری از بین خواهند رفت و به مرور زمان کشاورزی نابود خواهد شد و پس از هر توفان نمکی باید 500سال منتظر اصلاح بمانیم. تأثیرخشکیدگی دریاچه بر اقتصاد و مهاجرت میلیون ها انسان فرهیخته به مرکز کشور هم تبعات بعدی این اتفاق خواهد بود.