انتقاد شدید سهراب سپهری از نحوه گزارش فوتبال - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، این شاعر نامه ای را در اوایل دهه 1350 برای مجله کیهان ورزشی نوشته که حاوی نکته های جالبی است و وجهی دیگر و کم تر شناخته شده از علایق و روحیات او را به دوستدارانش نشان می دهد.

جام جهانی این روزهای حال و هوای فوتبالی به جامعه و رسانه ها داده و به همین مناسبت، نامه اش با همان رسم الخط اصلی بازنشر می گردد:

به مجله شما علاقمندم، تنها نشریه فارسی است که می خوانم ، باندازه کافی با کتابها و مجلات فرهنگی سروکار دارم . آنچه می خوانم به قلمروی دیگر مربوط است، چون کارم چیزی دیگر است. حاشیه نروم، حرف هایی دارم، از حرفها آغاز کنم آن هم به ترتیب و در پی ارقام :

کلمه فوتبالیست را از کجا آورده اید ؟ در فارسی کلماتی ساخته ایم مثل فیلمساز. در این جا ریشه یک فعل را گرفته ایم و دنبال یک واژه فرنگی گذاشته ایم، اما در ترکیب این کلمه تابع دستور زبان خودمان بوده ایم. شما فوتبالیست را از فرنگی ها گرفته اید و یا با ابتکار خود ساخته اید؟ برای ما ساخته اید و یا به خاطر آنان؟ و تابع چه دستوری ؟ همینطور واژه گلر را؟

آیا بهتر نیست پاره ای را با حروف لاتینی هم بنویسید؟ البته خوانندگان شما میدانند جرج بست را چگونه تلفظ نمایند . اما EVERTON را چطور ؟ بارها شنیدیم که این نام را ارتون (به ضم الف و سکون را) تلفظ کردند.

نویسندگان شما گاه می نویسند سنتر فوروارد و گاهی سانترفوروارد . یک بار بریان کید و بار دیگر بارایان کید. آیا تلفظ کلمه ای واحد آن هم در اینگونه موارد همواره همان نیست؟

صبح شنبه در کیهان ورزشی می خوانیم که روز پیش دیدنگران امجدیه بیست و پنج هزار نفر بوده اند، عصر در صفحه ورزشی روزنامه کیهان، سخن از بیست هزار نفر در میان است. آیا برای مشخص ارقام درست راهی نیست؟ مگر تعداد بلیت های فروش رفته را نمیتوان پرسید؟

قیمت بلیت های امجدیه بر چه مبنایی بالا و پایین می رود؟ یک روز پنج شنبه بهای بلیت زیر جایگاه صد ریال است و درست فردای آن روز قیمت آن به دویست ریال می رسد، چه حسابی در کار است؟ اگر اهمیت مسابقه مطرح باشد پس با این همه تیم که بازی هرکدام در سطح خاصی است، قیمت بلیت زیر جایگاه باید پنج ریال و پانصد ریال نوسان پیدا کند، نکند عوامل جدی هم موثر باشد، خودتان می دانید که در سرزمین های دیگر بهای بلیت مسابقات نمی تواند چنین نوسان های تند و نابهنگامی داشته باشد.

چه می شد اگر ما بهای اشتراک بلیت های مسابقات را به فدراسیون و یا باشگاه ها می پرداختیم و آنها بلیت مسابقه را برای ما می فرستادند، چه موانعی در سر راه موضوع اشتراک هست؟ در کشورهای پیشرفته چه می نمایند؟

چرا بلندگوی امجدیه قبل از هر مسابقه (چه بزرگ و چه کم اهمیت) اسامی بازیکنان و داوران را اعلام نمی نماید، مگر این کار چقدر وقت گوینده را می گیرد؟ این را چطور باید یادآوری کرد؟

آدینه ها درست در همان وقتی که در امجدیه مسابقه فوتبال در جریان است ، تلویزیون ملی، فیلم مسابقات فوتبال را پخش می نماید. آیا مسئول برنامه ورزشی تلویزیون تا این حد از آنچه در زمینه ورزشی می گذرد، بی خبر است ؟ و نمی داند که علاقه مندان واقعی برنامه او همان دیدنگران امجدیه اند ؟ اگر میسر است این را از راه مجله گوشزد کنید.

آیا بهتر نیست کیهان ورزشی هرهفته برنامه مسابقات فوتبال را به اطلاع خوانندگان خود برساند؟ این کاری بود که در گذشته ها می کرد و کاری درست بود، انگار جواب خود را باید در بی نظمی کار فدراسیون جستجو کنم.

مُفسرین ورزشی که زیر جایگاه امجدیه می نشینند، تا آن جا که ما دیده ایم، کمتر به جریان بازی توجه دارند. حرف می زنند، شوخی می نمایند، می خندند. تفسیر و گزارش آنان تا چه اندازه می تواند دقیق باشد؟ وقتی تمام دقایق بازی را در مجله ای توضیح می دهند، جز این که فکر کنم از روی نوار مسابقه نوشته اند چاره ای ندارم. آیا چنین نیست؟ و یا اینکه من قادر نبودم در جمع پرهیاهوی انجمن آقای شرفی، نویسندگان دقیق و تیزبین را هم زیر نظر داشته باشم؟

چرا هیچ وقت کار یک داور را آنالیز نمی کنید و همه جنبه های خوب و بد آن را باز نمی نمائید؟ مگر انتقاد درست داوری مجاز نیست؟ چه کسی باید داور را به خوب و بدش مطلع کند؟ اگر باز نمودن لغزش های یک داور اعتقاد مردم را نسبت به او سست می نماید، چه بهتر که این اعتقاد سستی گیرد. چرا باید مردم به داور بد، اعتقاد بی جهت داشته باشند؟ اما جنبه مثبت قضیه را هم در نظر باید گرفت. شاید انتقاد اصولی شما مددکار داور بود و قدرت داوری اش را رجحان دهد، همواره این دیدنگران نیستند که در سر راه داوری خوب ، سنگ می اندازند . مگر همین داور مسابقه تاج - عقاب (در روز آدینه اول بهمن ماه)اعصاب همه ما را در امجدیه به بازی نگرفت. از شما می پرسم، اگر همین داور باز هم داوری یک مسابقه را بعهده بگیرد و سطح داوری اش همان باشد، واکنش کیهان ورزشی چه خواهد بود؟ تعبیر داوری ضعیف و یا داوری پر سوت ارزش انتقادی ندارد، این را قبول کنید.

جزو مبانی انتخاب مرد فوتبال سال، اخلاق و نیک رفتاری ، نیز به حساب آورده اید. اما فکر نمی کنید مرد فوتبال نمی تواند لزوما مرد اخلاق هم باشد؟ چه بهتر که یک بازیکن خوب خصایص اخلاقی خوب هم داشته باشد اما شما می خواهید در عرصه فوتبال قهرمان اسطوره انتخاب کنید. توجه به شایستگی اخلاق انتخاب شما را مشکوک می نماید. درست مثل این خواهد بود که تابلوی بد یک نقاش را به خاطر اخلاق پسندیده نقاش آن در خور ستایش بدانید، با معیارهای اخلاقی، نه هنر را می توان سنجید و نه ورزش را، خود بهتر می دانید که چه بسیارند بازیکنان خوب که خشن و عاصی و پر خاشگرند. جرج بست چندان ملایم و نیک رفتار نیست. با این همه توپ طلایی می گیرد.

وقتی که در چند شماره کیهان ورزشی نظریات مربیان و داوران را برای انتخاب مرد فوتبال می خواندم، چند سوال را برای خود مطرح کردم: این آقایان متخصصان تا چه پایه در جریان مسابقات هستند؟ آیا بستگی آنان به باشگاه خاص و یا دوستی شان با افرادی تعیین در اظهار نظرشان بی تأثیر بوده است؟ آیا توجه به عامل اخلاقی نیز سابقه ورزشی پایه های این انتخاب را تا حدی سست نکرده است؟ هیچکدام از این آقایان به بازی خوب اکبر افتخاری توجه نداشته اند اما از مصطفی عرب نام برده اند که بازیکنی است میانه ولی با انضباط و یا همایون بهزادی که در شرایط امروزی بازی اش ضعیف است. اگر انتخاب مرد فوتبالسال مطرح است، انگار نباید روی سوابق یک بازیکن تکیه کرد.

با تعصب بی پایه چه باید کرد؟ هم راننده تاکسی هوادار تیم پرسپولیس است، هم شاگرد بقال، هم دانشجو و هم کارمند اداره. بسیار خوب، هر کس می تواند علاقه اش را به چیزی ببندد، اما علاقه داشتن هم علت منطقی می خواهد. اهالی منچستر حق دارند هوادار تیم های شهر خود باشند، مردم لیدز بجاست که تیم خود را دوست بدارند، ساکنان چلسی طبیعی است که بیش تر از تیم خود دفاع نمایند. اما در شهر شما و من، یک بت همگانی پیدا می گردد... و دلبستگی مُسری است و هواداری، اتفاقی و بی علت صورت می گیرد. خواهید گفت: چه اشکالی دارد؟ حرفی ندارد، اما وقتی که در امجدیه نشسته اید، این هواداری و تعصب محیطی نامطلوب ایجاد می نماید و شما نمی توانید بدلخواه دیدن کنید. من هم مثل شما از تیم پرسپولیس بازی های خوبی دیده ام . اما سرانجام- مثل کسان دیگری که می شناسم - تصمیم گرفتم روزهائی که تیم پرسپولیس بازی دارد به امجدیه نروم. شور و هیجان دیدنگر چیزی گیرا و پسندیده است و اگر نباشد میدان ورزشی نه جان دارد و نه معنی، تشویق بی حساب دیدنگران ، بچه های پرسپولیس را نمایشگر و شاید خود نما بار آورده است. اینان از دیدنگران آشنای خود کمبودی بزرگ دارند، انگار احساس غریبی می نمایند. وقتی که قیافه گریان همایون بهزادی را پس از مسابقه در مسجد سلیمان روی صفحه کیهان ورزشی دیدم، با خودم گفتم چه چیز جز تر و خشک کردن دیدنگران تهرانی ، این بچه را چنین عزیز دردانه بار آورده است؟ زیاد نوشتم این را می دانم، اما اگر بگویم این تنها نامه ای است که در تمامی عمرم به یک نشریه ورزشی نوشته ام، شاید مرا از این اطناب معذور دارید.

دوستدار شما سهراب سپهری