تاریخچه آسیاب های آبی دزفول - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، آسیاب های آبی دزفول، بعضی از جاذبه های گردشگری این شهر هستند که قدمت آن ها به مقدار خود شهر است. گفته می گردد که این آسیاب های آبی حدود 1500 سال پیش در دوره ساسانیان، یعنی تقریباً هم زمان با دوره ساخت شهر دزفول، ساخته شده است. با وجود این که تمامی بخش های این آسیاب های آبی که امروزه مشاهده می شوند متعلق به آن دوره نیستند، باز هم نمی توان باستانی بودن آن ها را انکار کرد. اگر به ایران گردی علاقه دارید و می خواهید تا با آثار باستانی و جاذبه های گردشگری باستانی ایران بیشتر آشنا شوید، ادامه این مطلب از مجله گردشگری خبرنگاران را به هیچ عنوان از دست ندهید. در ادامه این مطلب قصد داریم تا تاریخچه آسیاب های آبی دزفول را برای شما بازگو کنیم.

نگاهی بر تاریخچه ساخت آسیاب های آبی دزفول

آسیاب های آبی دزفول، در کنار قدیمی ترین پل این شهر ساخته شده اند که به گفته باستان شناسان، تاریخ ساخت این پل هم در واقع هم زمان با تاریخ ساخت آسیاب های آبی است. بخش اصلی این آسیاب های آبی که در سه قسمت رودخانه پراکنده شده اند، حدود 16 قرن پیش و در دوره ساسانیان ساخته شده است. اما بخش های دیگری هم در دو قسمت دیگر رودخانه مشاهده می گردد که در دوران صفویه و قاجار به آن اضافه شده است. در طی سالیان سال از دوران ساسانیان تا به امروز، بازسازی های متعددی در این آسیاب های آبی اجرا شده و بسیاری از بخش های آن چندین بار تعمیر شده است. اما همیشه طراحی اصلی و معماری اصیل آن را حفظ نموده اند. این آسیاب های آبی در اصل 50 الی 60 حلقه بودند که به علت تخریب و عوامل مختلف دیگر، امروزه تنها 20 حلقه از آن ها به جای مانده است.

جالب است بدانید که به گفته رومن گیرشمن در کتاب هنر انسان، تقسیم بندی های آبی که در آسیاب های آبی دزفول و در این رودخانه اجرا شده است، قدیمی ترین سیستم آبیاری دنیا است. این گفته پس از سال ها تحقیق و مطالعه به وسیله دانشمندان و باستان شناسان تأیید شده است. بنابراین می توان گفت که آسیاب های آبی دزفول، نه تنها از نظر گردشگری، بلکه از نظر تاریخی هم برای ایران ارزش بسیاری دارند. به همین علت هم این آسیاب ها در میراث ملی و بعلاوه میراث فرهنگی دنیای به ثبت رسیده است.

معماری آسیاب های آبی دزفول

معماری اولیه آسیاب های آبی دزفول، چیزی شبیه به یک سد بوده است. این آسیاب ها را به این شکل ساخته بودند تا آب را تقسیم بندی نموده و به مسیر موردنظر راهنمایی نمایند. اولین قسمتی که در این سیستم مشاهده می گردد و نقش اساسی در تقسیم بندی آب دارد، پل بند یا دمبرج است. این سازه در واقع اتاقک هایی هستند که با ارتفاع 4 متری خود، رودخانه را قطع نموده و تقسیم بندی آب را آغاز می کردند. این اتاقک ها با گذر زمان تغییر شرایط داده و به آسیاب های آبی تبدیل شده اند. یک بخش های دیگری را هم می توان در این سیستم مشاهده کرد که با نام چوسله از آن ها یاد می گردد. چوسله ها شبیه سبدهای حصیری پر از سنگ بودند که آب را در فصل های کم آب تر جمع نموده و به سمت آسیاب ها راهنمایی می کردند.

مواد سازنده ای که برای ساخت آسیاب های آبی دزفول به کاررفته شده اند، مواد رایج و معمول در معماری ساسانیان هستند. این مصالح شامل مواردی از جمله قلوه سنگ رودخانه ای، آجر، ملات ساروج و خاکستر است. در بخش هایی که بازسازی شده یا در دوران صفویه و قاجار اضافه شده است، ملات گچ هم مشاهده می گردد. دیوارهای اصلی آسیاب ها از آجر، قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده بودند. معماری کلی این سازه به صورت یک کشتی بوده که در کنترل حجم و فشار آب یاری بزرگی می نموده و نقش بسیار مهمی در مدیریت و تقسیم بندی آب رودخانه داشته است.

نحوه عملکرد آسیاب های آبی دزفول

برای کار با آسیاب های آبی دزفول، افراد مختلفی در نظر گرفته شده بودند. بعضی از این افراد وظیفه حمل گندم به آسیاب های آبی با استفاده از قاطر را داشتند، بعضی دیگر گندم را در آسیاب ریخته، یک نفر سنگ آسیاب را کنترل می نموده و بعضی دیگر هم محصول نهایی را جمع می کردند. نحوه کار آسیاب های آبی دزفول به این صورت بوده که سنگ پایینی آن ثابت می مانده و سنگ بالایی با فشار آب راهنمایی شده آغاز به چرخش می نموده است. هنگام چرخیدن این سنگ آسیاب، افراد می توانستند گندم های خود را آرد نمایند.

آسیاب های آبی دزفول کجا هستند؟

آسیاب های آبی دزفول در حدود 800 متری سد تنظیمی دزفول قرار داشته و بخشی از آن هم به پل تازه شهر می رسد. برای دسترسی به آن باید ابتدا به سمت سد تنظیمی دزفول بروید، پس از رسیدن به این منطقه، می توانید پس از کمی پیاده روی به سمت جنوب، به آسیاب های آبی برسید. دسترسی به بخش های مختلف این آسیاب به وسیله رفتن به پل قدیمی و پل تازه دزفول هم امکان پذیر است. درصورتی که با خودروی شخصی به دزفول سفرنموده اید، می توانید از نقشه های مسیریاب آنلاین یا مردم محلی برای پیداکردن آدرس آسیاب های آبی دزفول بهره ببرید.

آسیاب های آبی دزفول امروزه

امروزه آسیاب های آبی دزفول با نام موزه آب هم شناخته می شوند و افراد می توانند برای بازدید از سازه های آبی باستانی ایران مربوط به دوران ساسانیان به آن جا مراجعه نمایند. اما بسیاری از بخش های این آسیاب ها رو به تخریب رفته و احتیاج به بازسازی دارد. سازمان نوسازی و بهسازی دزفول برنامه هایی را برای بازسازی و بازسازی این آسیاب های آبی ارزشمند در نظر گرفته است که به زودی اجرا شده و بخش های آسیب پذیر این مجموعه بازسازی خواهد شد.

برترین زمان بازدید از آسیاب های آبی دزفول

اگر می خواهید که در فصلی زیبا و پر آب از رودخانه دزفول و آسیاب های آبی این منطقه تماشا کنید، پیشنهاد ما به شما سفر در فصل بهار است. در این فصل طبیعت دزفول بسیار زیبا بوده و رودخانه آن هم پرآب می گردد. هر چه فصل رو به سرما برود، از مقدار آب این رودخانه هم کاسته می گردد. تا جایی که در بعضی از زمستان ها، آب این رودخانه به طورکلی خشک شده و چیز زیادی برای تماشا باقی نمی گذارد.

امکانات رفاهی در نزدیکی آسیاب های آبی دزفول

پس از بازدید از آسیاب های آبی دزفول، می توانید در رستوران ها، سفره خانه ها و کافه های اطراف این محل استراحت نموده و از سفر خود لذت ببرید. اگر هم دوست دارید تا در نزدیکی این مکان اقامت داشته باشید، می توانید از هتل های اطراف آن مانند هتل روناش و سایر مسافرخانه های مالی که در اطراف این منطقه ساخته شده است بازدید کنید. برای آشنایی با برترین هتل های دزفول می توانید با کارشناسان انجمن آقای شرفی در تماس باشید.

ایران گردی با انجمن آقای شرفی

در این مطلب با یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری باستانی دزفول، یعنی آسیاب های آبی دزفول آشنا شدیم. قدمت آسیاب های آبی دزفول به دوران ساسانیان برگشته و در بسیاری از منابع ذکر شده است که سیستم تقسیم آبی و راهنمایی جریان آبی که در این مجموعه به کاررفته است، قدیمی ترین سیستم آب بندی دنیا است. امروزه بخش های مختلفی را می توان در آسیاب های آبی دزفول مشاهده کرد که بخشی از آن ها در دوران صفویه و بخشی دیگر در دوران قاجار به این مجموعه اضافه شده است. ارزش تاریخی آسیاب های آبی دزفول به قدری است که نه تنها در میراث ملی ایران، بلکه در فهرست میراث دنیای هم به ثبت رسیده است. بنابراین اگر راهی دزفول هستید، پیشنهاد می کنیم که به هیچ عنوان بازدید از آسیاب های آبی یا موزه آب دزفول را از دست ندهید. برای آشنایی بیشتر با جاذبه های گردشگری دزفول و سایر شهرهای ایران، از دیگر مطالب انجمن آقای شرفی هم بازدید کنید. از همراهی شما در یک مطلب دیگر سپاس گزاریم.

سؤالات متداول

آسیاب های آبی دزفول کجا هستند؟

آسیاب های آبی دزفول در پل قدیمی، سد تنظیمی و پل تازه این شهر واقع شده اند و می توان از هر سه جهت به آن دسترسی داشت.

قدمت آسیاب های آبی دزفول به کدام دوران می رسد؟

قدمت بخش اصلی آسیاب های آبی دزفول به حدود 16 قرن پیش و دوران ساسانیان می رسد. اما بخش هایی از آن هم در دوران صفویه و قاجار اضافه شده است.

عملکرد آسیاب های آبی دزفول به چه صورت است؟

آسیاب های این مجموعه از دو بخش تشکیل شده اند که سنگ بالا و پایین نام دارد. سنگ پایین ثابت مانده و سنگ بالا با جریان رودخانه چرخیده و گندم ها را آرد می نماید.

برترین زمان بازدید از آسیاب های آبی دزفول چه زمان است؟

برترین زمان بازدید از آسیاب های آبی دزفول فصل بهار است. در این فصل طبیعت شهر زیبا بوده و رودخانه دزفول هم پر آب است.