سوگند بقراط چیست و بقراط کیست؟ - انجمن آقای شرفی

به گزارش انجمن آقای شرفی، بقراط، یکی از مشهورترین فیلسوفان یونان باستان بود که در قرن پنجم قبل از میلاد زندگی می کرد. وی به عنوان بنیانگذار اخلاقیات مدرن شناخته می گردد و مجموعه ای از نوشته های او در خصوص اخلاق و ارزش های بشری شامل یکی از معروف ترین اصول اخلاقی به نام سوگند پزشکی است. در این مقاله، به آنالیز این اصل اخلاقی و نقش آن در پزشکی معاصر خواهیم پرداخت.

سوگند پزشکی چیست؟

سوگند پزشکی یکی از قدیمی ترین و معروف ترین سوگندهای حرفه ای است که بسیاری از پزشکان در سراسر دنیا به آن تعهد دارند. این سوگند شامل تعهد به حفظ اخلاق و ارزش های حرفه ای پزشکی است. در این سوگند، پزشکان به عهد خود تعهد می نمایند که با احترام به حقوق و حریم شخصی بیماران، بی طرفی و رفتار حرفه ای را رعایت نموده و کوشش نمایند تا برترین درمان را به بیماران خود ارائه دهند.

سوگند پزشکی در بسیاری از کشورها برای پذیرش به عنوان پزشک الزامی است و تنها پزشکانی که این سوگند را تجدید نمی نمایند، نمی توانند به عنوان پزشک فعالیت نمایند. بعلاوه، بعضی از اخلاقیات حرفه ای پزشکی و قوانین حاکم بر این حرفه، به سوگند پزشکی مرتبط هستند.

تاریخچه سوگند پزشکی

سوگند پزشکی، بر اساس نوشته های بقراط به عنوان یکی از اصول اخلاقیات پزشکی شناخته شد. بقراط به علت تأثیر گسترده ای که روی فرهنگ و اخلاق مدرن داشته، به عنوان پدر اخلاقیات غربی شناخته می گردد.

در متن سوگند پزشکی بقراط، پزشک به چند وعده متعهد می گردد که از جمله آن ها عبارتند از:

1- عدم تضاد با بیماران:

پزشک باید با بیمارانش به صورتی رفتار کند که در تضاد نباشد، به طوری که از نظر فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی، آن ها را به خود جلب نماید.

2- حفظ حریم شخصی بیمار:

پزشک باید حریم شخصی بیماران را حفظ کند و اطلاعات بیمار را به گونه ای که به خود بیمار صدمه نرساند، به دیگران اعلام نکند.

3- رعایت حقوق بیمار:

پزشک باید حقوق بیمار را رعایت کند، از جمله حق بیمار به اطلاعات درست و دقیق درباره شرایط خود و روش درمان، درک کامل از شرایط پزشکی خود و امکانات درمانی موجود و حقوق دریافت برترین مراقبت های پزشکی.

4- کوشش برای بهبود شرایط بیمار:

پزشک باید با کوشش برای بهبود شرایط بیمار، کوشش کند تا برترین درمان را برای آن فراهم کند.

این اصول در دوران کهن یونان به عنوان قوانین اخلاقی پزشکی شناخته شدند و در سراسر قرن های پس از آن به عنوان پایه های اخلاقیات پزشکی به کار گرفته شدند. سوگند پزشکی بیش از 2500 سال قدمت دارد و به علت ارزشی که در بین پزشکان و بیماران دارد، هم اکنون مورد توجه قرار می گیرد. با این حال، سوگند پزشکی به طور گسترده ای به چشم نظریه پردازان و حقوقدانان نیز در حوزهٔ حقوق پزشکی جستجو شده است.

This marble relief shows Hippocrates (or potentially Asclepius, the god of medicine) treating a sick woman. (Image credit: DEA / G. DAGLI ORTI / Contributor via Getty Images)

در قرن 5 پیش از میلاد، بقراط، پزشکی یونانی و استاد برجستهٔ فیلسوفانی همانند آناکساگوراس بود. برخلاف سایر پزشکان زمان خود، بقراط در پی درمان بیماری ها برای بیماران خود بود و نه در پی توسعهٔ تئوری های پزشکی. برخلاف باور رایج، بقراط به طور مستقل سوگند پزشکی را ننوشته است؛ این سوگند احتمالاً به وسیله دانشجویان و پیروان او در سده های بعدی پیگیری شد. با این حال، او درمان بیماران را با رعایت اخلاقیات بسیار جدی می گرفت و اصول اخلاقی به جایگاهی بسیار مهم در کار پزشکی قرار می داد.

سوگند پزشکی، بر اساس نوشته های بقراط، به عنوان یکی از اصول اخلاقیاتی برای پزشکان به شمار می آید و در سال های بعد، به عنوان یکی از اصول اصلی حقوقی پزشکی در بسیاری از کشورها شناخته شد. بسیاری از نسخه های متفاوتی از سوگند پزشکی وجود دارد، با این حال بیشتر نسخه ها شامل تعهدات پزشک به مراعات اخلاقیات حرفه ای، حفظ حریم شخصی بیماران، عدم تبعیض، عدم بهره برداری از بیماری برای بهره برداری شخصی و تکمیل بیماری نامه های دقیق هستند.

در دنیای امروز، پزشکان و دانشجویان پزشکی سراسر دنیا به صورت رسمی در مراسم فارغ التحصیلی خود سوگند پزشکی را می خوانند. در مواردی نیز، مراسم جداگانه ای برای سوگند پزشکی برگزار می گردد. این سوگند شامل تعهدات و وظایف اخلاقی است که پزشکان باید به آن عمل نمایند. این وظایف شامل مواردی مانند احترام به حریم شخصی بیماران، عدم تبعیض در ارائه خدمات پزشکی، حفظ حریم خصوصی و رسیدگی به شکایات بیماران و… می شوند. بعلاوه، سوگند پزشکی شامل تعهداتی است که پزشکان باید به عنوان عضوی از جامعه پزشکی به آن عمل نمایند. به عنوان مثال، پزشکان باید دانش های خود را به روز نگه دارند و همکاری با سایر پزشکان را در راستای بهبود خدمات پزشکی ارائه دهند.

در کل، سوگند پزشکی به عنوان یکی از ارزش های اصلی حرفه پزشکی تلقی می گردد و هدف آن تضمین عدالت و اخلاق در تمامی ارتباطات پزشکان با بیماران و دیگران است. در این راستا، پزشکان باید به عنوان متخصصان حرفه ای با شخصیت اخلاقی بالا، از مسئولیت پذیری و اخلاقیات حرفه ای خود پیروی نمایند تا بتوانند برترین خدمات پزشکی را به بیماران ارائه دهند.

در زیر لیستی از منابع استفاده شده در نوشتن این مقاله را آورده ایم:

Hippocrates. The Oath. In: Jones WHS, ed. Hippocrates. Vol I. Cambridge, MA: Harvard University Press; 1923:299-300

Miles SH. The Hippocratic Oath and the Ethics of Medicine. Oxford University Press; 2004

Pellegrino ED, Thomasma DC. The Philosophical Basis of Medical Practice: Toward a Philosophy and Ethic of the Healing Professions. Oxford University Press; 1981

Wear S. The Medical Humanities and Medical Education: An Overview. Journal of Medical Humanities. 2018;39(3):269-273

Eidelman AI. The Hippocratic Oath: The Original and Revised Versions. Journal of the Royal Society of Medicine. 2002;95(3):130-132